โบราณสถานและโบราณวัตถุ

ปล่องโรงสีไฟโบราณ สัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ของลุ่มน้ำปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช และยังมีการเปรียบเป็นกระถางต้นไม้ที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ

จากหลักฐานที่พบทั้งเทวสถาน โบราณสถาน โบราณวัตถุ สระน้ำโบราณ ในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองของศาสนาพราหมณ์ลัทธิไศวนิกายในแดนนี้มาก่อน ต่อมาด้วยอิทธิพลของพุทธศาสนาที่ได้เข้ามาแพร่หลายและรุ่งเรืองในแถบนี้ ทำให้ชุมขนโมคลานเปลี่ยนมารับนับถือพุทธศาสนาไปด้วย สันนิษฐานว่าในช่วงแรกน่าจะเป็นพุทธศาสนานิกายเถรวาทหรือลัทธิหินยาน ซึ่งกำลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ในแถบนี้ หลังจากนั้นราวปี พ.ศ. ๑๘๐๐-๑๙๐๐ สมัยอาณาจักรสุโขทัย (วัดโมคลาน https://th.wikipedia.org/wiki/วัดโมคลาน) โบราณสถานโมคลาน อ.ท่าศาลา จ.นครศรีธรรมราช โบราณสถานโมคลาน…

หารหลังเล็กอีกหลังซึ่งอยู่ในพื้นที่เขตพุทธาวาส ใกล้กับวิหารพระแอด และวิหารพระด้าน (วิหารคด) แม้จะสร้างขึ้นหลังวิหารอื่น ๆ แต่ก็เป็นที่รู้จักกันกว้างขวาง ในฐานะเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปทรงเครื่องขนาดใหญ่ ซึ่งได้รับการขนานนามว่า “พระพุทธรูปพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช”

ไศวภูมิมณฑลเขาคา สอดคล้องกับคติการสถาปนาภูเขาศักดิ์สิทธิ์ตามหลักไศวนิกาย เทวสถานบนเส้นทางการค้าใหญ่สุดบนคาบสมุทรมลายู เจริญรุ่งเรืองกว่า 400 ปี สวยัมภูลึงค์แห่งเขาคา มีเพียงหนึ่งเดียวในประเทศไทย สันนิษฐานว่าเป็นที่มาของชื่อ "ตามพรลิงค์"