วิหารโพธิ์พระเดิม เป็นวิหารทรงสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีต้นโพธิ์ลังกาอยู่กลางวิหาร ลักษณะเดียวกับวิหารโพธิ์ลังกา แต่มีขนาดย่อมกว่า มีพระพุทธไสยาสน์ขนาดใหญ่อยู่ทางตะวันตกของวิหาร เดิมตั้งอยู่ในวัดชื่อว่า “วัดพระเดิม” ต่อมาในชั้นหลังวัดนี้ได้ผนวกเข้ากับวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร (ในเขตสังฆาวาส) ได้รับการบูรณะมาเป็นลำดับ ล่าสุดเมื่อ พ.ศ. 2552 เจ้าอาวาสวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร (พระธรรมวชิรากร) ได้บูรณะซ่อมแซม ปัจจุบันใช้เป็นห้องสมุดธรรมะสำหรับพระเณรและพุทธศาสนิกชนใช้ศึกษาค้นคว้า ที่ตั้งของวิหารโพธิ์พระเดิม เห็นได้ชัดเจนว่าตั้งอยู่ในแนวเดียวกับวิหารโพธิ์ลังกา องค์พระบรมธาตุเจดีย์ และพระพุทธรูปในพระวิหารหลวง (พระศรีศากยมุนีศรีธรรมราช) ในลักษณะแนวเหนือ-ใต้ สิ่งนี้สะท้อนถึงแนวคิดทางสถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลซึ่งสืบทอดมาจากวัฒนธรรมลังกาเมื่อ 800 ปีที่แล้ว (ฉัตรชัย ศุกระกาญจน์, 2559)

วิหารโพธิ์พระเดิม ตั้งอยู่สุดเขตวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร ทางด้านทิศเหนือ วิหารโพธิ์พระเดิมเป็นโบราณสถานที่สร้างขึ้นภายหลังพระบรมธาตุเจดีย์ ภายในวิหารวิหารโพธิ์พระเดิมมีพระพุทธรูปปางไสยาสน์ขนาดใหญ่ เช่นเดียวกับวิหารโพธิ์ลังกา ในบริเวณพระบรมธาตุธาตุเจดีย์ ต้นโพธิ์นี้ได้พันธุ์มาจากลังกา ซึ่งสันนิษฐานว่าอาจจะได้มาพร้อมกันก็เป็นได้ เพราะมีขนาดลำต้นที่ใหญ่ใกล้เคียงกัน ต่อมามาภายหลังวัดพระเดิมได้ยุบรวมเข้ากับวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร (วัดพระมหาธาตุ วรมหาวิหาร, 2561)

ข้อมูลอ้างอิง

ฉัตรชัย ศุกระกาญจน์. (2559). การขุดค้นทางโบราณคดีที่วิหารโพธิ์พระเดิม. http://phramahathat- heritage.com/2016/10/18/การขุดค้นทางโบราณคดีที่วิหารโพธิ์พระเดิม/

วัดพระมหาธาตุ วรมหาวิหาร (Wat Phramahathat Woramahawihan). (2561). https://clib.psu.ac.th/southerninfo/content/1/e8f57532