เรียนอะไร THAIPBS004 การทำสารคดีในแบบสื่อสาธารณะ Making Documentary for Public Media
เพื่อ เขียน OER / เขียน Blog /ลำดับขั้น-เขียนคู่มือ ปฏิบัติงานประจำ
ได้อะไร
- รู้ความหมายของสารคดี และประเภทของสารคดี
- การเขียนสารคดี
- นำมาประยุกต์ใช้การเขียนบทความ OER / Blog / คู่มือปฏิบัติงาน
สารคดี คือ การนำเสนอชุดข้อมูลที่เป็นความจริงที่เกิดขึ้น หรือเกิดขึ้นแล้วในอดีต สารคดีที่เป็นความจริง ต้องเป็นความจริงในเชิงประจักษ์ หมายถึง เป็นชุดข้อมูลที่มีการพิสูจน์แล้ว ได้รับการทดสอบแล้วว่าเป็นความจริงที่เกิดขึ้น
หลักสำคัญของสารคดี
- การหาข้อมูล ข้อมูลที่จะนำมาเป็นเนื้อหา สำคัญมากในการทำสารคดี ต้องมีการศึกษาค้นคว้า หรือทำวิจัย
- ความคิดสร้างสรรค์ หรือ Creativity การเล่าเรื่องที่ดี / การทำ Story telling ที่ดี
- งานผลิต (Production) การออกแบบวิธีเล่าเรื่อง ออกแบบการนำเสนอ การถ่ายทำ การตัดต่อ การทำ Post Production ต่าง ๆ รวมถึงการจัดหาอุปกรณ์
ประเภทของสารคดี
- สารคดีความรู้ (General Feature) การบอกเล่าเชิงข้อมูล
- สารคดีเชิงข่าว (News Documentary) ถ่ายทอดออกมาจากความจริง เนื้อหาต้องเป็นความจริง
- สารคดีเชิงวิเคราะห์ (Documentary) นำเสนอข้อมูลเชิงลึก
- สารคดีท่องเที่ยว (Touring Feature) พาผู้ชมไปสู่การเรียนรู้เรื่องราวในพื้นที่ต่าง ๆ
- สารคดีเชิงนิเวศ (Eco-documentary) เล่าเรื่องหลัก ๆ เลยคือธรรมชาติกับสิ่งแวดล้อม
- สารคดีประเภทชีวประวัติ (Biography) เล่าเรื่องราวของบุคคล
- สารคดีเนื่องในโอกาสพิเศษ (Special Occasion Feature) สามารถผลิตได้ในทุกโอกาสที่เป็นพิเศษ
รูปแบบของสารคดี
- สารคดีแบบบรรยาย
- สารคดีแบบเล่าเรื่อง
- สารคดีแบบสัมภาษณ์
- สารคดีแบบละคร
- สารคดีใช้แอนิเมชันเข้ามาผสม
- สารคดีแบบผสมผสาน คือ มีทั้งการเล่าเรื่อง มีทั้งการบรรยาย บทสัมภาษณ์เอามาใส่ได้ด้วย
คำถามที่ต้องตอบก่อนเริ่มทำสารคดี
- วัตถุประสงค์ของการทำสารคดี เราทำสารคดีเรื่องนี้ขึ้นมาโดยมีเป้าหมายอะไร วางเป้าหมายให้ชัด
- กำหนดกลุ่มเป้าหมายผู้ชมสารคดีชุดนี้ ทำให้ใครดู
- ดูจบแล้วได้อะไร สิ่งที่กลุ่มเป้าหมายต้องได้รับ
หัวข้อ/เนื้อหา
- เรื่องที่น่าสนใจ
- อยู่ในความสนใจของสังคม
- ไม่เคยมีใครทํามาก่อน
- ไม่มีในที่อื่น ๆ
- เรื่องเก่าประเด็นใหม่
- เรื่องที่ส่งผลกระทบตอสังคม
- เป็นเรื่องที่สร้างสรรค์
เรื่องที่นำมาเขียนเป็นสารคดี
- ต้องมีประโยชน์ เป็นความรู้
- เขียนให้อ่านเพลิน มีอรรถรส
- เขียนสารคดี ต้องยึดข้อเท็จจริงเป็นหลัก
หลักการเขียนสารคดี
- ชื่อเรื่อง เหมาะกับกลุ่มเป้าหมาย
- ภาษาที่ชัดเจน ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์
- ไม่ยาวมาก ใช้เวลาอ่านไม่นาน
ขั้นตอนการเขียนสารคดี
- ค้นคว้าข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริง เริ่มต้นที่เก็บข้อมูลที่เป็นบทความ เอกสาร เพื่อเป็นข้อมูลพื้นฐาน เตรียมความรู้ ความพร้อมก่อนที่จะออกไปหาข้อมูลจากสถานที่จริง ตัวบุคคลจริง
- ทำโครงเรื่อง แล้วเขียน บทนำคือเปิดเรื่องให้น่าสนใจ ดึงผู้อ่านให้อ่านในส่วนต่อไปได้ เนื้อเรื่อง ข้อมูล ข้อเท็จจริงเรียบเรียง เขียนให้อ่านง่าย อ่านเพลิน (ส่วนนี้ใช้ประสบการณ์ กลยุทธ์ ความคิดสร้างสรรค์ ส่วนตัวล้วน ๆ) บทสรุปหรือปิดเรื่อง ตามที่ถนัด
- อ่านทวน 2-3 รอบ เพื่อแก้ไขข้อผิดพลาด
ขั้นตอนการปฏิบัติงานผลิตสารคดี
- ขั้นเตรียมการผลิต
- ประชุมวางแผนการผลิตสารคดีเพื่อกําหนดรูปแบบและเนื้อหา และการนําเสนอสารคดี
- เขียนบท หาข้อมูล จับประเด็น วางโครงเรื่อง เขียนบท
- ขั้นถ่ายทำ กำกับ ถ่ายทำ บันทึกภาพ
- ขั้นหลังถ่ายทำ คัดเลือกภาพ ตัดต่อ ปรับปรุงแก้ไขก่อนเผยแพร่
การเขียนสารคดี คืองานเขียนที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริง เป็นข้อเท็จจริง ดังนั้นคุณค่าของสารคดี คือ ให้ทั้งสาระ ความรู้ และขณะเดียวกันก็ตองอ่านเพลิน มีอรรถรส อารมณ์ ความรู้สึก
- การเขียนสารคดีจึงเป็นงานที่ท้าทาย ผู้เขียนต้องมีกลวิธีที่ทำให้สารคดีอ่านเพลิน อ่านง่าย พร้อมกับมีสาระ ความรู้ ข้อเท็จริง
- สารคดีต้องมีข้อมูลรอบด้านและลึก มีมองมุมใหม่ ผู้เขียนต้องมีความรู้ มีประสบการณ์ และมีการออกไปสัมผัสกับข้อเท็จจริงด้วยตัวเอง
- ข้อควรระวังในการเขียนสารคดี คือ ความเป็นกลาง ไม่ระบายสี ตัดสินผู้คน ให้จำไว้ว่าเขียนเพื่อนำเสนอข้อมูล การใช้วิจารณญาณในการตัดสินเป็นหน้าที่ของผู้อ่าน
- คุณสมบัติของนักเขียนสารคดี ที่สำคัญคือ ใฝ่รู้ ช่างสังเกต ช่างคิด ละเอียด มีความคิดสร้างสรรค์ มีมนุษย์สัมพันธ์ สื่อสารได้ดี ปรับตัวได้ง่าย มีพลัง ตั้งใจจริง เป็นกลางและไม่ตัดสินคน
ที่มา: THAIPBS004
Visits: 6214
Post Views: 10,683
Comments
comments
