อ่างเก็บน้ำคลอง " กะทูน "

โครงการอ่างเก็บน้ำคลอง “ กะทูน ” ตั้งอยู่ที่บริเวณบ้านกะทูน ต. กะทูน อ. พิปูน จ. นครศรีธรรมราช เป็นหนึ่งในโครงการพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ที่ทรงเล็งเห็นถึงความทุกข์ยากของชาวบ้าน ซึ่งประสบเหตุอุทกภัยครั้งใหญ่ เมื่อปี พ.ศ. 2531 จึงทรงมีพระราชดำริให้กรมชลประทานสร้างอ่างเก็บน้ำขึ้น เพื่อเป็นการบรรเทาอุทกภัยในเขตพื้นที่ของลุ่มน้ำตาปีตอนล่าง ความจุ 70.50 ล้าน ลบ.ม. ครอบคลุมพื้นที่ 12,500 ไร่ สร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2540 ปัจจุบันอยู่ภายใต้ความดูแลของสำนักงานชลประทานที่ 15

กะทูน หรืออ่างเก็บน้ำกะทูน เป็นโครงการในพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศ มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9)

อดีตที่ผ่านมา

สืบเนื่องมาจากปี 2531 เดือนพฤศจิกายน ได้เกิดอุทกภัยในพื้นที่จังหวัดภาคใต้ ทำให้พื้นที่เพาะปลูก บ้านเรือน ตลอดจนชีวิตและทรัพย์สินของราษฎรและทรัพย์สินของรัฐเกิดความเสียหายเป็นจำนวนมาก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 9) ทรงห่วงใยต่อปัญหาและความเสียหายที่เกิดขึ้นจึงได้พระราชทานพระราชดำริเกี่ยวกับวิธีการบรรเทาอุทกภัยและฟื้นฟูพื้นที่ได้รับความเสียหาย ให้กรมชลประทานร่วมกับหน่วยราชการที่เกี่ยวข้อง เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม 2531 โดยได้พิจารณาพื้นที่บริเวณบ้านกะทูนเหนือและบ้านกะทูนใต้ สร้างอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ สำหรับบรรเทาปัญหาน้ำท่วมพื้นที่สองฝั่งแม่น้ำตาปีตอนล่าง ในเขตอำเภอพิปูน และอำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ 12,500 ไร่

พิกัดที่ตั้ง

อ่างเก็บน้ำกะทูน เป็นโครงการในพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศ มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9 )

อ่างเก็บน้ำคลองกะทูน เป็นโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อประโยชน์ในการบรรเทาอุทกภัย พื้นที่สองฝั่งแม่น้ำตาปีตอนล่าง ทำเลที่สร้างเขื่อนดินในเป็นที่ตามมาตราส่วน 1:250,000 แผ่น ระว่าง 4926 III พิกัด 47 ..P HK 580–465 อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นเขื่อนดินสูงประมาณ 24 เมตร ยาวประมาณ 1,964 เมตร โดยมีพื้นที่รับน้ำฝนเหนือเขื่อน 114 ตารางกิโลเมตร ปริมาณน้ำฝนทั้งปีในพื้นที่รับน้ำฝนเหนือเขื่อนเฉลี่ยทั้งปี 1,890 มิลลิเมตร

การใช้ประโยชน์

อ่างเก็บน้ำคลองกะทูนเป็นการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อบรรเทาอุทกภัย และ ใช้น้ำเพื่อการเพาะปลูก ในพื้นที่สองฝั่งคลองกะทูนและแม่น้ำตาปีทางตอนล่าง ประมาณ 12,500 ไร่ เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ นอกจากนั้นยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยว พักผ่อนหย่อนใจของประชาชนทั่วไป อ่างเก็บน้ำแห่งนี้มีฉากหลังเป็นขุนเขาที่สวยงาม จนได้รับการขนานนามว่า “สวิตเซอร์แลนด์แดนใต้ “

อ่างเก็บน้ำคลองกะทูน เป็นโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อประโยชน์ในการบรรเทาอุทกภัย พื้นที่สองฝั่งแม่น้ำตาปีตอนล่าง ทำเลที่สร้างเขื่อนดินในเป็นที่ตามมาตราส่วน 1:250,000 แผ่น ระว่าง 4926 III พิกัด 47 ..P HK 580–465 อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นเขื่อนดินสูงประมาณ 24 เมตร ยาวประมาณ 1,964 เมตร โดยมีพื้นที่รับน้ำฝนเหนือเขื่อน 114 ตารางกิโลเมตร ปริมาณน้ำฝนทั้งปีในพื้นที่รับน้ำฝนเหนือเขื่อนเฉลี่ยทั้งปี 1,890 มิลลิเมตร

กิจกรรมการท่องเที่ยว “สวิตเซอร์แลนด์แดนใต้ “

อ่างเก็บน้ำกะทูน เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีบรรยากาศเงียบสงบ มีทิวทัศน์รายรอบที่สวยงาม ชวนให้นักท่องเที่ยวที่หลงไหลการท่องเที่ยวแบบธรรมชาติชมวิวทะเลสาบเหนืออ่างเก็บน้ำพร้อมฉากหลังที่เป็นทิวเขาเรียงรายเป็นแนวยาวทั้ง 4 ด้านโอบล้อมบริเวณอ่างเก็บน้ำ บรรยากาศดี รวมถึงการล่องเรือชมภูมิทัศน์พร้อมรับฟังประวัติชุมชม ”หมู่บ้านวิปโยค” ที่ถูกน้ำท่วมหนักในปี พ.ศ. 2531 โดยเฉพาะในระหว่างเดือนธันวาคมถึงเดือนเมษายน ถือเป็นช่วงที่สวยที่สุด สามารถล่องเรือชมความงดงามของธรรมชาติ และในบางจุดของอ่างเก็บน้ำ เราสามารถมองเห็นซากของหมู่บ้านที่จมอยู่ใต้น้ำ ซึ่งคือ ”หมู่บ้านวิปโยค” หมู่บ้านกะทูนในอดีตนั่นเอง ในช่วงที่น้ำลดมาก ๆ ก็สามารถมองเห็นภาพซากของหมู่บ้านวิปโยคที่จมอยู่ใต้น้ำได้อีกด้วย

นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอีกหลากหลายที่รอนักท่องเที่ยวมามาสัมผัสด้วยตนเอง ไม่ว่าจะเป็นปั่นจักรยาน ชมทะเลหมอกยามเช้า ดูนกนางนวลแกลบอพยพ เดินป่าท่องชมธรรมชาติ ชมน้ำตกหนานน้ำฟุ้ง พร้อมแวะชิมอาหารอร่อยจากร้านอาหารที่ตั้งอยู่เรียงรายบริเวณริมอ่างเก็บน้ำ ได้ตลอดเส้นทาง

สำหรับกิจกรรมไฮไลท์ของที่นี่คือการนั่งชมบรรยากาศ และทิวทัศน์ที่สวยงามของทะเลสาบเหนืออ่างเก็บน้ำ ที่มีฉากหลังเป็นขุนเขาเขียวขจีสุดโรแมนติก จนได้รับการขนานนามว่าเป็น “สวิตเซอร์แลนด์แดนใต้” โดยเฉพาะในระหว่างเดือน ธันวาคม-เมษายน ถือเป็นช่วงที่สวยที่สุด สามารถล่องเรือชมความงดงามของธรรมชาติ และในบางจุดของอ่างเก็บน้ำ เราสามารถมองเห็นซากของหมู่บ้านที่จมอยู่ใต้น้ำ ซึ่งคือหมู่บ้านกะทูนในอดีตนั่นเอง”

รำลึกถึงหมู่บ้าน กะทูน ในอดีต

ชุมชนกะทูนจากอดีตสู่ปัจจุบัน

ชุมชนกะทูนในอดีตเป็นตำบลหนึ่ง ในอำเภอฉวาง โดยในปีพุทธศักราช 2515 ได้ยกฐานะเป็นตำบลพิปูนและแยกตัวออกจากอำเภอฉวาง มาเป็นตำบลหนึ่งในอำเภอพิปูน

ชุมชน กะทูน ในอดีตเป็นพื้นที่ทุรกันดาร ห่างไกลจากตัวเมืองนครศรีธรรมราชประมาณ 109 กิโลเมตร

ชุมชนกะทูน เป็นชุมชนกลางหุบเขาที่มีอายุยาวนานมากว่า 300 ปี วิถีชีวิตของชาวกะทูนในอดีต มีอาชีพหาของป่า ทำนา ทำไร่ เลี้ยงสัตว์ และปลูกข้าว ใช้ชีวิตแบบเรียบง่าย เป็นสังคมแบบเกื้อกูลที่ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน โดยมีพุทธศาสนาเป็นแหล่งยึดเหนี่ยวจิตใจ โดยมีวัดที่สําคัญคือวัดศรีมาราม หรือ วัดกะทูนเหนือ ตั้งอยู่ตรงใจกลางเมือง มีคลองกะทูนไหลผ่าน

ต่อมาในเดือนพฤศจิกายน พุทธศักราช 2531 ได้เกิดอุทกภัยครั้งรุนแรง กระแสน้ำป่าอันเชี่ยวกราดได้พัดพาเอาบ้านเรือนของชาวบ้าน ผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก ทรัพย์สินและพื้นที่ทำมาหากินสูญเสียเกือบทั้งหมด ถือเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของชาวกะทูน ชาวกะทูนที่รอดชีวิตต้องอพยพไปอาศัยในที่ต่าง ๆ และ สร้างชุมชนใหม่ขึ้นมาที่บ้านห้วยช่อง ซึ่งรัฐบาลจัดสรรที่ดินสำหรับปลูกบ้านเรือนให้หลังละ 50 ตารางวา การสร้างบ้านนั้นทางรัฐบาลช่วยเหลือในส่วนของวัสดุสําหรับปลูกบ้าน หากครอบครัวไหนมีเงินก็จะสามารถสร้างบ้านได้ตามความชอบของตนเองได้ แต่ก็ยังมีบางครอบครัวที่ไม่ได้รับจัดสรรในหมู่บ้านห้วยช่องง ไปอยู่ที่ชุมชนอื่น ๆ ที่รัฐจัดสรรให้ เช่น ที่ตําบลกุแหระ อําเภอทุ่งใหญ่

ซึ่งจากจากเหตุการณ์ครั้งนี้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 9) พระองค์ทรงมีพระราชดําริให้มีการสร้างอ่างเก็บน้ํา เพื่อการบรรเทาอุทกภัยและฟื้นฟูพื้นที่อ่างเก็บน้ําแห่งนี้ให้กลับมาใช้ประโยชน์ในการดำรงชีพของชาวชุมชนกะทูนซึ่งในปัจจุบันได้สร้างประโยชน์มากมาย ให้แก่ชาวชุมชนกะทูน ไม่ว่าจะเป็นด้านการเกษตร การปศุสัตว์ และเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่งดงามจนกระทั่งปัจจุบัน

ย้อนรอยประวัติศาสตร์ ปี 2531 ดินโคลนถล่ม "ตำบลกะทูน"

ย้อนหลังไปเมื่อ 30 ปีก่อน (วันที่ 22 พฤศจิกายน 2531) ภัยพิบัติดินโคลนถล่มที่ตําบลกะทูน อําเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช
ก่อนวันเกิดเหตุ 3-4 วันได้เกิดพายุดีเปรสชั่น มีฝนตกต่อเนื่องมาหลายวัน ทําให้พื้นดินรวมทั้งเชิงเขาที่ชาวบ้านขึ้นไปปลูกยางพาราบนพื้นที่เดิมที่เปรียบเสมือนฟองน้ํา จนในที่สุดเกินขีดความสามารถในการอุ้มน้ำ ค่อนรุ่งของวันที่ 22 พฤศจิกายน 2531 ชาวบ้านที่กําลังนอนหลับพักผ่อนภายในบ้านก็ได้ยินเสียงดังโครมครามพร้อมกับมรสุมกระแสน้ำที่ไหลทะลักมาพร้อมทะเลโคลน ที่มีทั้งท่อนไม้ยางพาราและต้นไม้บนเทือกเขาหลวงเข้าถล่มบ้านเรือนที่พักอาศัยอย่างชนิดตั้งตัวไม่ติด ส่งผลให้เกิดความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของชาวบ้านอย่างมากมายมหาศาล มีทั้งผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตประมาณ 230 คน บ้านเรือนเสียหายประมาณ 1,500 หลัง พื้นที่การเกษตรเสียหาย 6,150 ไร่ คิดเป็นมูลค่าประมาณ 1,000 ล้านบาท นับเป็นโศกนาฏกรรมครั้งใหญ่

หลังเกิดเหตุหลายหน่วยงานพยายามเดินทางเข้าช่วยเหลือผู้ประสบภัย แต่เต็มไปด้วยความยากลําบาก ช่วงแรกใช้การเดินทางโดยเฮลิคอปเตอร์เท่านั้น การค้นหาและช่วยเหลือผู้รอดชีวิตเป็นไปอย่างต่อเนื่องหลายวัน

เหตุการณ์ครั้งส่งผลให้ชาวกะทูนที่รอดตายต้องอพยพไปอยู่อาศัยในที่ต่าง ๆ หลายแห่ง เช่น กิ่งอําเภอลําทับ จังหวัดกระบี่ นิคมสร้างตนเองพัฒนาภาคใต้ อําเภอควนกาหลง จังหวัดสตูล ที่ดินป่าสงวนกรุงหยัน ตําบลกุแหระ อําเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ดินทุ่งนาเมืองชัย ตําบลท่ายาง อําเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช

เป็นพระกรุณาธิคุณของสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี (ในขณะนั้น) ได้ทรงช่วยเหลือผู้ประสบภัยโดยการจัดหาที่พักอาศัยและพื้นที่ทํากินให้กับผู้ประสบภัยอย่างถาวร โดยจัดตั้งเป็นหมู่บ้าน “จุฬาภรณ์” และอพยพผู้ประสบภัยเข้าไปอยู่อาศัย มีการส่งเสริมอาชีพให้กับราษฎรในหมู่บ้านอย่างครบวงจร

บางเสียงสะท้อนถึงอดีต

ป้าละมัยเล่าให้ฟังว่า “ในปี 2531 วันนั้นฝนตกหนักมาก ตกไม่หยุดมาหลายวัน จนพื้นดินชุ่มน้ำไปหมด น้ำในลำคลอง ต. กะทูนเต็มล้น และมีน้ำจากแม่น้ำตาปีไหลเอ่อขึ้นมาสมทบ บ้านป้ามีสองชั้น ป้าเลี้ยงหมูหลายตัว ก่อนค่ำเมื่อน้ำเริ่มท่วมชั้นล่าง ป้าจึงต้อนหมูขึ้นไปอยู่บนบ้านชั้นสอง น้ำมาเร็วมาก ท่วมถึงหน้าต่างชั้นสอง หมูว่ายน้ำหายออกไปหมดตั้งแต่เมื่อไหร่ก็ไม่รู้ รถปิ๊กอัพที่จอดอยู่ชั้นล่างถูกน้ำท่วม ระดับน้ำท่วมสูงจนเกือบถึงขื่อหลังคาบ้าน สักครู่ก็มีท่อนซุงลอยมามากมาย บ้านป้ามีท่อนซุงใหญ่มาขวางทางน้ำเอาไว้ ต่อมาก็มีต้นมะพร้าวต้นมะม่วงไหลมาติดซุงเต็มไปหมด