20 ความรู้คู่ “สวน” : เคล็ดลับดูแลสวนด้วยตัวเอง

ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อน อัตราการเจริญเติบโตของต้นไม้จึงสูงและรวดเร็วกว่าในเขตหนาว การตัดแต่งต้นไม้สามารถทำได้ทั้งปี แต่จังหวะทีดีที่สุดคือช่วงที่ใบบนเรือนยอดแก่จัด และควรหลีกเลี่ยงในช่วงที่ต้นไม้แตกยอดอ่อนซึ่งใบยังไม่แก่เต็มที่

ระบบรากมีหน้าที่เสาะหา ลำเลียงอาหารและน้ำ และสร้างความมั่นคงให้กับต้นไม้ และต้นไม้ที่ได้จากการเพาะเมล็ดส่วนใหญ่ จะมีรากอยู่ 2 ประเภท คือ รากแก้ว หรือ Top Loot ทำหน้าที่คล้ายเสาเข็มให้กับต้นไม้ และรากแขนง Rateral Root ทำหน้าที่คล้ายคานคอดินเพื่อสร้างความมั่นคงให้กับต้นไม้นั้นในระยะยาว

ผู้่มีอาชีพล้อมย้ายต้นไม้นิยมทำกันในหน้าหนาว เป็นเพราะว่าเป็นช่วงที่ดินแห้ง และเป็นช่วงที่ส่วนที่อยู่ใต้ดิน (ระบบราก) ขยายตัวสูงสุด แต่สำหรับเมืองไทยสามารถทำได้ทั้งปี แต่ให้สังเกตว่าต้องเป็นช่วงที่ใบบนเรือนยอดเป็นใบแก่เท่านั้นที่เหมาะสำหรับการล้อมย้ายต้นไม่ ไม่แนะนำให้ทำตอนช่วงที่ต้นมีใบอ่อน

ต้องรดน้ำให้ดินชั้นล่างอิ่มตัว เพื่อกระตุ้นให้ต้นไม้หยั่งรากลงลึก และจะรดน้ำครั้งต่อไปต่อเมื่อดินในระดับล่างแห้งเท่านั้น ดังนั้นก่อนรดน้ำครั้งใดก็ตาม ให้ลองคุ้้ยดินที่ระดับต่ำกว่า 1 นิ้วจากผิวดินดังกล่าวเริ่มแห้ง จึงรดได้ วิธีการรดน้ำให้ดินชั้นล่างชุ่มทำได้โดยการรดเวียนหลายๆรอบ จนหน้าดินอิ่มตัว และนำ้ไหลบ่าออกจากแปลง ให้ย้ายไปรดแปลงอื่นได้

เราจะสังเกตอย่างไรว่าต้นไม้ต้นไหนสมบูรณ์แข็งแรงดี หรือต้นใดกำลังป่วย ในประเด็นนี้ พื้นที่ใบเรือนยอดเป็นดัชนีที่บ่งบอกสุขภาพของต้นไม้ต้นนั้น หากต้นไม้ต้นไหนที่มีใบเรือนยอดหนาแน่นเป็นต้นไม้ที่มีสุขภาพดี ตนไม้ที่มีใบบนเรือนยอดบางตาเป็นต้นไม้ที่กำลังป่วย

หญ้าแห้วหมู เป็นวัชพืชที่ขยายพันธุ์ได้ทั้งเมล็ดและทางไหลที่แตกตัวออกจากหัวของแม่ และมักขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว การกำจัดแห้วหมูไม่ว่าวิธีการใดจะต้องทำอย่างต่อเนื่องจึงจะหมดสิ้น ขอแนะนำว่าอย่าปล่อยให้เติบโตเต็มที่ ต้องรีบขุดออกก่อนจะที่ขยายพันธุ์ไปอย่างรวดเร็ว และอย่าปล่อยให้ออกดอกอย่างเด็ดขาด และขุดหัวออกให้หมด การขุดอกกต้องยายส่วนที่เป็นใบขาดออกจากหัว แต่จะทำได้ดีที่เป็นดินทรายและใช้สารเคมี ชื่อว่าสารไกลโฟเสต (Glyphosate) แตต้องทำด้วยความระมัดระวังอย่างมาก

แมลงในสวนมีมากมายหลายชนิด ทั้งที่มีประโยชน์และให้โทษ ที่เรามักพบบ่อย ๆ ได้แก่ มดแดง มักเจอบนต้นไม้ที่มีใบหนาทึบที่ดึงใบมาสร้างเป็นรังได้ หากรักษาสภาพต้นไม้ให้โปร่งเป็นระยะพอควร มดแดงจะอพยพหนีไปเอง มดตะนอยไฟ มีพิษมากกว่ามดแดง หากพบเห็นรีบกำจัดไปด้วยยากำจัดแมลงฉีดพ่น ต่อหัวเสือ เป็นแมลงที่ดุร้ายมาก บินได้ไกลและรุมต่อยจนเสียชีวิตได้ หากพบเห็นห้ามรบกวนเด็ดขาด ติดต่อหน่วยบรรเทาสาธารณภัยให้ดำเนินการ ผึ้งและผึ้งหลวง หากเราไม่รบกวนจะไม่โดนทำร้าย ไล่ไปได้โดยการใช้ควันหรือธูปจดกันยุงได้ แตนต่าง ๆ นิสัยคล้ายผึ้งไม่ทำร้ายมนุษย์ ใช้อุปกรณ์ยาว ๆ ตัดรังออกไปทิ้งได้ หรือใช้สเปรย์กำจัดได้